Ząbkowanie opon – jak sobie z nim radzić?

Nadmiernego hałasu podczas jazdy samochodem nie należy lekceważyć. Dla każdego kierowcy powinien być to wystarczający sygnał, że coś się dzieje i trzeba poznać przyczynę. Może ona być związana chociażby ze zużyciem się łożysk. Oczywiście nie można tego wykluczyć, jednak znacznie częściej problemem są wyząbkowane opony.  

Warto poznać przyczynę ząbkowania opon.

Ząbkowanie opon – co to takiego?

Naturalnym zjawiskiem jest zużywanie się bieżnika ogumienia podczas jazdy. W wyniku jednostajnego tarcia, ale z różnym naciskiem, klocki czoła opony – zwłaszcza na tylnej osi nienapędzanej – ścierają się mocniej w pewnych miejscach jej styku z asfaltem. Zjawisko to może przejawiać się silniejszym wibrowaniem auta, co z pewnością zmniejsza komfort jazdy. 

Wówczas też gołym okiem możemy dostrzec wyząbkowane opony. Objawy to charakterystyczny wygląd ogumienia – krawędź spływu jest bardziej wytarta od znajdującej się tuż przed nią krawędzi natarcia. Patrząc z boku ma się wrażenie, że opona przypomina tarczę piły z ząbkami. 

Krawędź spływu i natarcia w oponie.

Więcej informacji na temat zużycia opon można się dowiedzieć z naszego poradnika:

Przyczyny ząbkowania opon

Na ząbkowanie opon najczęściej mają wpływ:

• rzeźba bieżnika – ryzyko ząbkowania zwiększa się wraz z odległością między klockami bieżnika,
• twardość mieszanki – twarde opony będą miały większą tendencję do ząbkowania i hałasowania,
• ciśnienie opon – zbyt wysokie ciśnienie powoduje zwiększenie ryzyka ząbkowania,
• stan zawieszenia i amortyzacja samochodu - zużyte amortyzatory i uszkodzone zawieszenie również zwiększają ryzyko ząbkowania,
• styl jazdy kierowcy – gwałtowne przyśpieszanie i hamowanie będzie potęgowało zjawisko ząbkowania na osiach nienapędzanych; szybka jazda po krętych drogach będzie zacierać ślady ząbkowania,
• zły stan nawierzchni dróg (nierówności, koleiny itd.), po których się poruszamy.

Jak zapobiec ząbkowaniu opon – schematy rotacji kół

Aby zminimalizować ząbkowanie opony, trzeba systematycznie (co 8-10 tys. km lub przynajmniej raz na sezon) zmieniać jej pozycję w samochodzie. Jak to zrobić poprawnie?

Opony symetryczne i asymetryczne

Schemat pokazuje zalecany kierunek zmiany położenia opon z bieżnikami asymetrycznymi i symetrycznymi dla aut wyposażonych w napęd na jedną oś.

Opony z bieżnikiem kierunkowym mogą być obracane według powyższego schematu, ale należy zdjąć opony z obręczy, aby zachować prawidłowy kierunek toczenia się opon.

Opony kierunkowe (bez zdejmowania opon z felg)

Schemat rotacji opon/kół dla samochodów wyposażonych w opony z bieżnikiem kierunkowym. Metoda ta nie wymaga demontażu opon z felg.

Opony w samochodach z napędem 4x4 (te same rozmiary z przodu i z tyłu)

Schemat rotacji opon/kół dla samochodów z ciągłym napędem 4x4. Rotacja powinna w tym przypadku zagwarantować odwrotny kierunek toczenia opon asymetrycznych i symetrycznych. Z kolei opony z bieżnikiem kierunkowym wymagają zdjęcia z obręczy.

Opony w samochodach z napędem 4x4 (różne rozmiary z przodu i z tyłu)

Dla aut z napędem 4x4, które wyposażono w opony o różnych rozmiarach na przedniej i tylnej osi, zalecany jest następujący schemat rotacji opon/kół. Dotyczy on samochodów z zamontowanymi oponami asymetrycznymi i symetrycznymi.

Szorstkowanie opon

W sytuacji pojawiania się ząbkowania, bieżnik ogumienia, a zwłaszcza krawędzie spływu i natarcia można wyrównać mechanicznie poprzez tzw. szorstkowate opony. Zrobimy to przy pomocy specjalnego urządzenia, dostępnego w niektórych serwisach. Zdjęte koło samochodowe umieszcza się w uchwycie, a wprawiony w ruch drążek zakończony końcówką ścierną koryguje nierówności bieżnika. Niestety ten proces skraca żywotność ogumienia, stąd specjaliści sceptycznie oceniają szorstkowanie opon. Cena nie należy do najniższych (waha się w granicach 40-70 złotych za jedno koło), więc lepiej jest jednak przeznaczyć te fundusze na pokrycie części kosztów zakupu nowego kompletu i mieć pewność, że posłuży on dłuższy czas. Naprawa wyząbkowanych opon jest po prostu mało opłacalna.

Informacje w „pigułce” na temat ząbkowania opon, znajdują się w naszym poradniku:

Dlaczego w autach z wielowahaczowym zawieszeniem ząbkują opony?

Zawieszenie wielowahaczowe tylnej osi można znaleźć w samochodach klasy wyższej (np. Mercedes-Benz klasy S, Renault Vel Satis), coraz większej liczbie aut klasy średniej (np. Opel Vectra, Ford Mondeo), a nawet klasy kompaktowej (np. Alfa Romeo 147, Ford Focus, VW Golf).

Ząbkowaniu opon w autach z wielowahaczowym zawieszeniem można uniknąć.

Przyczyną zużycia (ząbkowania) w tego typu samochodach nie jest wada opon, lecz zmienny (nierównomierny) rozkład nacisków pomiędzy oponą a nawierzchnią, podczas pracy zawieszenia przy jeździe na wprost i w zakrętach. Powoduje on nierównomierne ścieranie się boków bieżnika podczas ich kontaktu z podłożem.

Nierównomierny rozkład nacisków

Nierównomierny rozkład nacisków w autach z wielowahaczowym zawieszeniem może mieć różne podłoże. Istnieje jednak wiele zaleceń, do których każdy posiadacz tego typu samochodów powinien się stosować, aby uniknąć tego zjawiska:

• kontrolowanie geometrii kół pojazdu co najmniej raz w roku lub po każdej naprawie czy wymianie elementów układu zawieszenia,
• montaż opon homologowanych przez producenta pojazdu (zalecane indeksy),
• utrzymywanie zalecanego przez producenta pojazdu ciśnienia w kołach; zwiększenie ciśnienia o 10-15 % pomoże zapobiec ząbkowaniu,
• prawidłowe wyważanie kół z zachowaniem właściwych procedur; operacja ta powinna być powtarzana, kiedy wyczujemy drgania na kierownicy oraz najpóźniej po przejechaniu każdych 10 tys. kilometrów,
• zastosowanie do wyważania sprawnego, skalibrowanego sprzętu oraz odpowiednich do rodzaju obręczy stożków i tarcz dociskowych,
• regularna zamiana opon miejscami, tzw. rotacja, której sposób podany jest zazwyczaj w instrukcji obsługi pojazdu; jeżeli instrukcja obsługi nie podaje określonego harmonogramu, regułą jest zamiana opon miejscami co każde 10-15 tys. kilometrów.