ABS – co to jest i jak działa?

Od 2004 roku każde nowe auto sprzedawane na terenie Unii Europejskiej musi obowiązkowo być wyposażone w system ABS. Czym jest ta popularna technologia oraz jak wpływa na codzienną jazdę? W tym artykule odpowiemy na najważniejsze zagadnienia dotyczące tego popularnego układu bezpieczeństwa. 

ABS to jeden z systemów zwiększający bezpieczeństwo kierowców na drodze

Co to jest ABS?

Wtargnięcie pieszego na jezdnię, omijanie przeszkody czy chęć uniknięcia kolizji z drugim autem – z pewnością niejeden kierowca przynajmniej raz znalazł się w sytuacji, kiedy niezbędne było hamowanie awaryjne. Jeżeli podczas gwałtownej próby zatrzymania samochodu na desce rozdzielczej zapala się charakterystyczna kontrolka ABS (skrót od ang. Anti-Lock Braking System) oznacza to, że aktywowany został system zapobiegający blokowaniu się kół. 

Układ ten ma przede wszystkim nie dopuścić do utraty stabilności pojazdu podczas hamowania. Jego niewątpliwą zaletą jest prostota budowy oraz działania. Kiedy mocno wciśniesz pedał hamulca, komputer pokładowy automatycznie odczytuje to jako sygnał do wykonania możliwie najszybszego, bezpiecznego zatrzymania pojazdu. 

Elektroniczny system wspomagania jest w autach niezbędny – uszkodzenie czujnika ABS skutkuje nie tylko zmniejszeniem komfortu jazdy. Jego usterka realnie zagraża również bezpieczeństwu Twojemu, jak i innych uczestników ruchu drogowego.

ABS w samochodzie – jak działa?

Zasada działania ABS polega na pulsacyjnym regulowaniu siły hamowania w taki sposób, aby utrzymać koła na granicy poślizgu. Konstrukcja układu nie jest szczególnie skomplikowana, choć w nowoczesnych samochodach liczba komponentów elektronicznych odpowiedzialnych za jego pracę znacząco wzrasta.

Podczas nagłego hamowania, zwłaszcza na śliskiej nawierzchni (np. mokrej drodze, śniegu lub lodzie), koła mogą przestać się obracać, mimo że pojazd wciąż się porusza. W takiej sytuacji samochód traci przyczepność, a kierowca kontrolę nad torem jazdy.

System ABS wykrywa moment, w którym jedno z kół zaczyna się blokować, i chwilowo obniża ciśnienie w układzie hamulcowym, umożliwiając jego ponowny obrót. Podczas hamowania czujniki monitorują prędkość obrotową każdego koła, sprawdzając, czy któreś z nich nie zaczyna się ślizgać. Jeśli tak się dzieje, moduł sterujący wysyła sygnał do pompy ABS, która redukuje ciśnienie w przewodach hamulca. Dzięki temu pulsacyjnemu działaniu systemu kierowca zyskuje lepszą kontrolę nad pojazdem.

Warto jednak pamiętać, że skuteczność działania ABS zależy także od stanu technicznego układu hamulcowego. Regularna wymiana klocków hamulcowych, a w razie potrzeby również wymiana tarcz hamulcowych, to podstawowe czynności serwisowe, które mają bezpośredni wpływ na efektywność hamowania i sprawność całego systemu.

Jak hamować samochodem z ABS

Zatrzymanie samochodu wyposażonego w ABS nie wymaga użycia żadnej specjalnej techniki. System uruchamia się samoczynnie w odpowiednich warunkach. Aktywuje go nagłe, maksymalne wciśnięcie hamulca. Aby w pełni wykorzystać jego możliwości, nie zdejmuj nogi z pedału aż do momentu całkowitego zatrzymania auta. Im stabilniej będziesz go trzymać, tym lepiej samochód wykorzysta potencjał tego systemu wspomagającego. 

Wbrew powszechnie powtarzanej opinii, Anti-Lock Braking System nie został wymyślony do skracania drogi awaryjnego zatrzymywania auta, ale przede wszystkim do utrzymania stabilności i kontroli. Niemniej jednak może on poprawiać efektywność manewru. Na suchej nawierzchni ABS potrafi wyraźnie zredukować odległość potrzebną do zatrzymania pojazdu.

Zapalona kontrolka ABS – co oznacza?

Kiedy kontrolka ABS pojawia się na chwilę podczas uruchamiania silnika, oznacza to, że system przeprowadza standardowy test sprawności podzespołów. Pojawienie się ikonki podczas gwałtownego hamowania również oznacza jego prawidłowe działanie. 

Problem pojawia się wtedy, kontrolka ABS świeci się cały czas, lub regularnie zapala się i gaśnie. Jest to pierwszy sygnał, że układ jest uszkodzony. Przyczyna może tkwić, chociażby w niesprawności któregoś z jego elementów składowych. 

Uszkodzony czujnik ABS

Do najczęstszych usterek zalicza się uszkodzony czujnik ABS. Objawem tego będzie blokada koła podczas gwałtownego zatrzymania samochodu. Jeżeli zauważyłeś, że trudniej Ci operować hamulcem, może to oznaczać uszkodzenie (lub zabrudzenie) sensora. Jego niesprawne działanie może nieco przekłamywać odczyty, co może skutkować zbyt częstym włączaniem się systemu w sytuacjach, kiedy nie jest on wymagany. Awaria czujnika znacznie zwiększa ryzyko poślizgu, w szczególności na nierównej nawierzchni, a także nie zapewni Ci odpowiedniej kontroli nad pojazdem w sytuacji kryzysowej. 

Spalony bezpiecznik ABS

W takim przypadku system nie będzie działać, a hamulce będą działać w trybie standardowym. Oznacza to brak ruchu pulsacyjnego przy gwałtownym hamowaniu. Możesz także zauważyć nieprawidłową pracę innych systemów elektronicznych w samochodzie, ponieważ bezpiecznik ten obsługuje inne komponenty. Konsekwencją będzie także zwiększone zużycie opon oraz obniżenie skuteczności hamowania.

Zapowietrzona lub uszkodzona pompa ABS

Jednym z najpoważniejszych problemów jest zapowietrzona pompa ABS. Objawy tej usterki zauważysz dość szybko. W przypadku jej zapowietrzenia pedał będzie działał zbyt miękko lub wręcz odwrotnie – bardzo opornie. Twoją uwagę powinno zwrócić nieregularne działanie hamulców, a podczas próby zatrzymania samochodu, z okolic pompy ABS możesz usłyszeć nietypowe dźwięki, wynikające z jej zapowietrzenia. 

Mimo ogólnej prostoty układu ABS, jego samodzielna naprawa jest trudna i problematyczna. W przypadku wystąpienia awarii lub podejrzenia nieprawidłowej pracy czujników, skontaktuj się z zaufanym mechanikiem.

Zapalona kontrolka ABS – czy można jechać dalej?

Niegasnąca kontrolka ABS na desce rozdzielczej wcale nie oznacza, że musisz przerwać jazdę. Jednak specjaliści zalecają jak najszybszą wizytę w serwisie w celu zdiagnozowania przyczyny pojawienia się problemu. Pamiętaj, że jest to układ, który znacząco zwiększa bezpieczeństwo zarówno Twoje, jak i innych uczestników ruchu drogowego. To dzięki niemu zachowujesz kontrolę nad pojazdem. 

Brak sprawnego ABS-u może prowadzić do szybszego zużycia opon z powodu ich częstego blokowania. Także elementy układu hamulcowego będą narażone na nadmierną eksploatację, co może skończyć się przyspieszoną wymianą klocków. 

Budowa systemu ABS

System zapobiegający blokadzie kół jest stosunkowo prostą konstrukcją. Jego praca opiera się na analizie prędkości obrotowej, do czego komputer wykorzystuje dane wysyłane z sensorów umieszczonych w kołach.

W skład układu ABS wchodzą: 

• Czujnik prędkości obrotowej – umieszczony jest w każdym kole, ma za zadanie monitorować prędkość, z jaką się ono obraca. W przypadku wychwycenia jakichkolwiek nieprawidłowości, sensor wysyła informację do modułu.
• Moduł sterujący – odbiera informacje z czujników, a także odpowiada za to, kiedy należy zmniejszyć ciśnienie w układzie hamulcowym, aby zapobiegać zblokowaniu kół.
• Pompa ABS – odpowiada za regulowanie ciśnienia w układzie hamulcowym. W przypadku hamowania awaryjnego moduluje odpowiednio poziomem ciśnienia, co pozwala zachować kontrolę nad autem. 
• Zawory – elementy kontrolujące przepływ płynu hamulcowego. W zależności od sytuacji otwierają lub zamykają się, aby regulować ciśnienie.  

ABS w aucie a hamowanie zimą

Elektroniczny asystent hamowania może trochę inaczej funkcjonować przy niższych temperaturach. Jak działa ABS zimą? Różnica jest widoczna szczególnie w trakcie jazdy po oblodzonej drodze. Sterująca układem pompa ABS uaktywnia się wtedy przy bardzo małych prędkościach, nawet przy lekkim użyciu hamulca.

Uruchomienie się systemu ABS na bardzo śliskiej nawierzchni może poskutkować nieznacznym wydłużeniem się drogi hamowania. Mimo wszystko zdecydowanie poprawia się wtedy kontrola nad samochodem, co wpływa na bezpieczeństwo.

ABS w aucie – historia powstania układu

Historia układu zapobiegającego blokowaniu kół sięga lat 20. XX wieku, kiedy pierwsze tego typu rozwiązania stosowano w lotnictwie. W 1936 roku firma Bosch opatentowała koncepcję systemu ABS przeznaczoną dla samochodów, jednak na jego praktyczne wdrożenie trzeba było poczekać kilka dekad. 

Pionierem w tej dziedzinie była brytyjska marka Jensen, która w 1966 roku wprowadziła na rynek coupé model FF, wyposażony w mechaniczno-hydrauliczny system opracowany przez firmę Teldix. Choć było to pierwsze auto produkowane seryjnie z takim układem, technologia ta nie zdobyła szerszej popularności.  

Przełom nastąpił w latach 70., gdy Mercedes-Benz we współpracy z firmą Bosch opracował pierwszy elektronicznie sterowany system ABS. Zadebiutował on w 1978 roku jako opcja w modeli klasy S, a już dwa lata później stał się standardowym wyposażeniem wszystkich modeli niemieckiego producenta. 

Obecnie ABS jest obowiązkowym elementem wyposażenia samochodów osobowych w krajach Unii Europejskiej i wielu innych częściach świata. Stanowi również podstawę dla bardziej zaawansowanych systemów, takich jak ESP czy systemy wspomagania hamowania.