Masa standardowego auta ciężarowego w Polsce wynosi 40 ton wraz z ładunkiem. To ogromna wartość, przy której tradycyjne hamulce tarczowe nie we wszystkich warunkach mogą być skutecznie. Dlatego ciągniki siodłowe, szczególnie te poruszające się po terenach górskich wyposażone są w retarder. Co to za system i jak wspiera kierowcę? Zapraszamy do lektury!
Retarder znacznie podnosi bezpieczeństwo jazdy w wymagających warunkach drogowychCzym jest retarder?
Retarder, nazywany również zwalniaczem lub hamulcem górskim, to urządzenie montowane w pojazdach o dużej masie. Powstał on z myślą o wsparciu aut ciężarowych przy spowalnianiu samochodu. Zadaniem tego urządzenia jest wspomaganie tradycyjnych hamulców podczas długotrwałego hamowania, zwłaszcza zjazdów ze wzniesień lub w warunkach wymagających utrzymania stałej prędkości.
Element ten stosuje się głównie w pojazdach ciężarowych i autobusach. Zastosowanie retardera znacząco wydłuża żywotność podstawowego układu, ograniczając zużycie tarcz, klocków hamulcowych oraz bębnów. Obecność zwalniacza w tak ciężkich pojazdach pozwala zachować odpowiednio krótką drogę hamowania, co przekłada się na zwiększone bezpieczeństwo przewożonego ładunku czy osób.
Jak działa retarder?
Działanie retardera polega na generowaniu dodatkowej siły hamującej, która spowalnia wał napędowy pojazdu. W zależności od typu urządzenia, opór może być wytwarzany przez pole magnetyczne (elektromagnetyczny), przepływ cieczy (hydrodynamiczny) lub zmiany parametrów pracy silnika (silnikowy).
Zwalniacz działa niezależnie od tradycyjnych hamulców. Chcąc uruchomić dodatkowe wspomaganie, należy włączyć dźwignię zwalniacza, która zazwyczaj znajduje się po prawej stronie kierownicy. Z jej pomocą można również regulować siłę dodatkowego hamulca.
Współczesne systemy pozwalają na automatyczne dostosowanie siły hamowania do aktualnych warunków jazdy, co znacznie ułatwia jego stosowanie oraz poprawia bezpieczeństwo na trudnych odcinkach, jak np. górskie szykany.
Rodzaje retarderów
- Retarder elektromagnetyczny – działa na zasadzie indukcji elektromagnetycznej. W momencie przepływu prądu przez cewki elektromagnesu, powstaje pole magnetyczne, które generuje opór na wał napędowy pojazdu. Hamowanie odbywa się bez kontaktu mechanicznego, co minimalizuje zużycie tarcz i klocków.
- Retarder hydrodynamiczny (olejowy) – zbudowany jest z rotora i statora, a jako czynnik roboczy wykorzystuje ciecz (olej). Po uruchomieniu retardera komora robocza wypełnia się olejem, co generuje moment hamujący. Siła hamowania zależy od ilości oleju w układzie.
- Retarder silnikowy – wykorzystuje zmiany w pracy silnika do generowania oporu hamującego. Obecnie stosowany coraz rzadziej, głównie w starszych konstrukcjach.
- Retarder cierny – jest to przestarzały system, praktycznie niespotykany w nowszych ciągnikach siodłowych. Wykorzystywał on opór mechaniczny, co wiązało się z szybkim zużyciem elementów ciernych oraz ograniczoną skutecznością działania.
Kiedy korzystać z retardera?
Retardera należy używać przede wszystkim podczas długotrwałych zjazdów oraz w sytuacjach wymagających utrzymania stałej prędkości bez konieczności częstego używania hamulca zasadniczego. Jazda ze zwalniaczem pozwala to zachowanie skuteczności hamowania w sytuacjach awaryjnych oraz minimalizuje ryzyko przegrzania układu. Nadmierne używanie hamulca tradycyjnego może doprowadzić do zagotowania się płynu hamulcowego lub zjawiska fadingu.
Ważne jest, by nie stosować zwalniacza na śliskiej nawierzchni (lód, śnieg), ponieważ może to doprowadzić do poślizgu kół napędowych oraz utraty panowania nad pojazdem. Kierowca powinien także pamiętać, że retarder działa głównie na koła napędowe, co ma znaczenie dla stabilności zestawu podczas hamowania.
Nie tylko sprawne hamulce są istotnym elementem zwiększającym bezpieczeństwo jazdy. Ważna jest również prawidłowa eksploatacja samochodu, dzięki której wszystkie podzespoły zachowają swoją sprawność, a co za tym idzie – niezawodność działania.
Czy retarder jest hamulcem?
Retarder to nie klasyczny hamulec, lecz urządzenie wspomagające hamowanie. Jego zadaniem jest odciążenie układu hamulcowego i zapewnienie długotrwałego spowalniania pojazdu. Nie zastępuje hamulca zasadniczego, lecz współpracuje z nim, szczególnie w warunkach wymagających ciągłego hamowania.
Hamulec górski pozwala na utrzymanie wysokiej skuteczności hamowania przez cały okres eksploatacji pojazdu, chroniąc podstawowe elementy układu hamulcowego przed nadmiernym zużyciem i przegrzaniem. Jest to rozwiązanie szczególnie cenione w transporcie ciężkim oraz przewozach pasażerskich, gdzie bezpieczeństwo i niezawodność mają kluczowe znaczenie.